Onderzoeken

Enkele opmerkelijke cijfers voor 2023:

• 4 087 nieuwe onderzoeken;
• 24,6% van de onderzoekscapaciteit gewijd aan de strijd tegen drugshandel;
• 213 670 598 euro in beslag genomen;
• 135 verborgen ruimtes ontdekt in voertuigen: inbeslagnames waaronder 2 850 590 euro en 2,3 ton cocaïne.

Podium van de criminaliteitsfenomenen 2023 op basis van de capaciteitsbesteding aan onderzoek door de Federale Gerechtelijke Politie

1. Drugscriminaliteit: 24,6%
2. Geweldfeiten: 17,3%
3. Witwassen: 14,6%
4. Diefstallen: 7,6%
5. Mensenhandel: 7,1%
6. Terrorisme: 6,7%
7. EcoFin: 6,1%

De EcoFin-feiten omvatten de economische en financiële misdrijven (fiscale fraude, btw-fraude, sociale fraude, oplichting, namaak, frauduleus faillissement, misbruik van maatschappelijk vermogen, misbruik van vertrouwen, valsmunterij). Feiten van corruptie en witwaspraktijken worden elk in afzonderlijke categorieën behandeld.

Observatorium Georganiseerde Criminaliteit

In 2023 heeft de Federale Gerechtelijke Politie het Observatorium Georganiseerde Criminaliteit (CrimOrg) opgericht. Het Observatorium CrimOrg wil meer inzicht krijgen in de dreiging die uitgaat van criminele organisaties, de omvang en verschijningsvormen van hun activiteiten en hun destabiliserende effecten. Het ultieme doel is dat de Federale Politie beschikt over een permanent en dynamisch beeld van de georganiseerde en zware criminaliteit in België, recente en nieuwe tendensen incluis. De ambitie van het Observatorium CrimOrg is om een referentiepunt te worden voor overheden, politiediensten en de academische wereld voor wat betreft de expertise over de uitdagingen rond de georganiseerde misdaad in België.

Aanpak van sociale en fiscale fraude: MOTEM's

De samenwerking tussen de Federale Gerechtelijke Politie en de gespecialiseerde diensten binnen de MOTEM's (Multidisciplinaire OnderzoeksTeams – Teams d’Enquête Multi-disciplinaire) is een belangrijk hulpmiddel voor de strijd tegen sociale en fiscale fraude.

De omzendbrief COL 02/2023 van de procureurs-generaal heeft het kader vastgelegd waarbinnen in het domein van de fiscale fraude MOTEM's kunnen worden opgericht.

Het gaat concreet over onderzoeken met onderzoekers van de Federale Gerechtelijke Politie en fiscalisten die de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie (OGP) hebben. Er werden 25 fiscalisten aangewezen om deel uit te maken van deze MOTEM's.

Opgemerkt moet worden dat een MOTEM een ad-hocteam is, dat wil zeggen alleen voor de duur van het onderzoek. Ervoor en erna werken de OGP-fiscalisten binnen hun basiseenheid en de onderzoekers binnen hun entiteit.

Naast de COL 02/2023 bestaat er ook een algemene door de Federale Gerechtelijke Politie opgestelde richtlijn met de taken en verplichtingen van de onderzoekseenheden.

In 2023:

• werden 17 MOTEM’s opgericht om onderzoek te doen naar btw-carrousels, domiciliefraude, valse facturering enz.
• waren de opdrachtgevers het Europees parket (EPPO) en de verschillende arrondissementsparketten van het land.

Focus op cybercrime

De ICT-dossiers omvatten de onderzoeken naar cybercriminaliteit: valsheid in informatica, phishing, ransomware, hacking en het onderscheppen van communicatie.

Een groot deel van het werk van de Computer Crime Units (CCU's) bestaat uit het leveren van steun aan de onderzoekers van zowel de Federale Politie als van de lokale politiezones. De Federale Gerechtelijke Politie voert evenwel ook complexe onderzoeken uit die gericht zijn op de ernstigste cyberdelicten.

Evolutie van het aantal ICT-onderzoeken door de Federale Gerechtelijke Politie:

• sinds 2022 is het aantal door de Federale Gerechtelijke Politie gevoerde ICT-onderzoeken sterk gestegen, van 137 in 2020 naar 210 in 2023;
• dit cijfer vertegenwoordigt 5,14% van alle door de FGP ingestelde of overgenomen onderzoeken. Men kan verwachten dat dit cijfer de volgende jaren significant zal blijven stijgen.

Om het phishing-fenomeen te bestrijden is het cruciaal om de snelheid van het informatieproces te verhogen. Daarom is begin 2023 het project ‘Phishing GPI’ opgestart in samenwerking met Justitie en het Center for Cybersecurity Belgium (CCB). Dit project heeft als doel een digitale tool te ontwikkelen om de registratie van phishing te vereenvoudigen en te standaardiseren, de automatische stroom naar de financiële instellingen en het parket te verbeteren en een nationale beeldvorming mogelijk te maken. De begunstigden zijn de Geïntegreerde Politie, parketten, banken, FOD Economie en uiteindelijk de benadeelde burgers.

In gerechtelijke dossiers uitgesproken straffen

In 2023 werden als gevolg van door de Federale Gerechtelijke Politie gevoerde onderzoeken gevangenisstraffen uitgesproken voor in het totaal 4707 jaar.

Die resultaten zijn berekend op basis van de vergelijkingen tussen de door Justitie geregistreerde gegevens en de door de Federale Gerechtelijke Politie geregistreerde dossiers. Opgemerkt moet worden dat de onderzoeksdaden in dossiers van een zekere omvang vaak vele maanden werk vergen: de in 2023 uitgesproken straffen betreffen in de meeste gevallen dus dossiers die jaren geleden zijn aangelegd.

De meeste veroordelingen betreffen feiten i.v.m. het fenomeen 'drugs'. Het gaat namelijk om 45% of 2130 jaren.

Hoewel de problematiek van de verdovende middelen geen 45% van de behandelde dossiers of onderzoeksuren van de Federale Gerechtelijke Politie uitmaakt, is het niet verrassend dat die feiten alleen al goed zijn voor bijna de helft van de veroordelingen. Het meer georganiseerde karakter van de druggerelateerde criminaliteit en de context van deze criminaliteit (geweld, bedreigingen, impact op de volksgezondheid enz.) geven immers vaker aanleiding tot zwaardere gevangenisstraffen dan andere fenomenen (bijvoorbeeld EcoFin). Bovendien kenden verschillende dossiers over bijzonder ernstige of georganiseerde feiten hun gerechtelijke ontknoping in 2023 (bijvoorbeeld de Sky ECC-golf 2021).

Transversale en internationale aanpak van georganiseerde criminaliteit

De Federale Politie speelt een leidende rol in een efficiëntere aanpak van de georganiseerde criminaliteit. Naast de Federale Gerechtelijke Politie dragen ook andere componenten bij aan deze aanpak. Dit vertaalt zich in het bijzonder in internationale acties (in partnerschap met andere landen of met Europol, Interpol enz.) en in een administratieve aanpak van de georganiseerde misdaad en andere steunmaatregelen.

Het belang van een transversale, integrale, internationale en gecoördineerde aanpak van georganiseerde criminaliteit staat buiten kijf.

Voor de bestrijding van de cocaïnetrafiek via de haven van Antwerpen bijvoorbeeld, is er een Havenbeveiligingskorps met 70 beveiligingsagenten binnen de Scheepvaartpolitie opgericht.

Meer algemeen vertaalt de bijdrage van de Scheepvaartpolitie aan de bestrijding van drugstrafiek via de havens zich ook in het aantal aanhoudingen:

• 157 aanhoudingen in het kader van drugsonderzoeken/-overtredingen (150 door SPN Antwerpen en 7 door SPN Gent).

De Federale Wegpolitie organiseert ook regelmatig (internationale) controleacties gericht op drugssmokkelnetwerken, rondtrekkende dievenbendes enz.  

• Vijf keer per jaar vindt een meerdaagse Etoile-actie tegen drugsdistributienetwerken plaats in het kader van de Hazeldonksamenwerking met Nederland, Frankrijk en Luxemburg. 

Ook de ARIEC’s vervullen een rol in de transversale en integrale aanpak van maatschappijontwrichtende misdaad. Na Antwerpen, Limburg en Namen is er sinds 2023 een arrondissementeel informatie- en expertisecentrum in elk arrondissement. Het ARIEC neemt het voortouw in de bestrijding van veiligheidsfenomenen via een proactieve bestuurlijke aanpak in samenwerking met bestuurlijke overheden en socio-economische inspectiediensten.

De bestrijding van georganiseerde criminaliteit is vandaag de dag ondenkbaar zonder internationale politiesamenwerking. In dat opzicht heeft de Federale Politie in 2023 Memorandums of Understanding met Ecuador en Argentinië afgesloten. Deze internationale samenwerkingsakkoorden maken het voor onze speurders makkelijker om de criminele netwerken die verantwoordelijk zijn voor de internationale cocaïnetrafiek verder te ontmantelen, dankzij een versterking van de politionele informatie-uitwisseling en een vlottere uitvoering van onze internationale rechtshulpverzoeken.

Opsporing

Vorig jaar verspreidde de dienst Opsporingsberichten van de Federale Politie 369 berichten in de media. De algemene ophelderingsgraad bedroeg 70%.

In 2023 werden in het kader van FAROEK online 10 dossiers op 24 (42%) opgelost. En als we naar het huidige seizoen kijken (van september 2023 tot juni 2024) bereiken we zelfs een ophelderingsgraad van 50%!

Dankzij het recherche- en informatieblad (RIB), dat ontwikkeld werd voor alle eenheden van de Geïntegreerde Politie, konden naar aanleiding van de 4999 gepubliceerde berichten in 2023 647 daders geïdentificeerd worden. Alles samen konden dankzij het RIB 393 gerechtelijke dossiers opgelost worden.

In 2023 waren er 614 onrustwekkende verdwijningen, een daling van 24% tegenover 2022. In totaal werden zo'n 581 dossiers afgesloten (95%), met 481 vermisten die levend werden teruggevonden (83%).

De operatie 'Kerkhof', die meerdere jaren duurt, wil anoniem begraven personen een naam geven. Deze operatie staat onder leiding van de Cel Vermiste Personen van de Federale Politie en wordt arrondissement per arrondissement gevoerd (in 2023 in Leuven en Limburg).

De internationale operatie Identify Me, die Interpol coördineert, leidde tot de opheldering van een 31 jaar oude cold case in Antwerpen. Dit initiatief, dat het resultaat is van een nauwe samenwerking met Interpol en de Nederlandse en Duitse politiediensten, zal worden vernieuwd en uitgebreid naar andere partners.

Het Fugitive Active Search Team (FAST), een eenheid gespecialiseerd in de opsporing van voortvluchtige veroordeelde criminelen, heeft in 2023 194 Belgische dossiers geopend (die in hetzelfde jaar leidden tot 44 arrestaties) en 44 internationale dossiers (27 arrestaties).

In 2023 werd één nieuwe Most Wanted gepubliceerd die binnen de 72 uur was opgelost dankzij een opmerkelijke samenwerking met de politiezone Brussel-Zuid.