Federale Politie zette nooit eerder zoveel van haar mensen en middelen in in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit

Gedurende het afgelopen jaar ging veel aandacht en capaciteit naar de strijd tegen georganiseerde criminaliteit: vrijwel alle eenheden zetten zich hiervoor in. Daarnaast werd ook sterk ingezet op rekrutering, verkeersveiligheid en handhaving van de openbare orde, alsook de aanpak van terrorisme, inclusief de beveiliging van het terreurproces.

Voorstelling van het jaarverslag

Het jaarverslag van 2023 werd voorgesteld door commissaris-generaal ad interim Eric Snoeck, samen met directeur-generaal ad interim Wald Thielemans, directeur-generaal ad interim Laurent Blondiau, directrice-generaal Dominique Van Ryckeghem, minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden en minister van Justitie Paul Van Tigchelt.

Commissaris-generaal a.i. Eric Snoeck benadrukte het belang van een jaarverslag: “Met dit jaarverslag willen we transparant zijn en mensen warm maken voor wat de Federale Politie allemaal doet en betekent voor de veiligheid en de levenskwaliteit in de samenleving. Het geeft een inkijk in de veelheid aan activiteiten van de Federale Politie en in de resultaten die we behaalden. Onze medewerkers, operationeel en burgerpersoneel, zetten zich elke dag opnieuw in, vaak in complexe of onverwachte omstandigheden. Deze resultaten zijn hun resultaten en daar mogen we fier op zijn.”  

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden zoomde in op de rekruteringsinspanningen die vorig jaar geleverd zijn. “Met ongeveer 50.000 mensen telt de Geïntegreerde Politie nu meer medewerkers dan ooit, maar tegelijkertijd nemen de verwachtingen van de bevolking, de partners en de overheden ten aanzien van de politiediensten steeds toe. Het kunnen blijven aantrekken van mensen met het juiste profiel is een permanente uitdaging. De beslissingen om onder meer de Federale Gerechtelijke Politie te versterken en om een Havenbeveiligingskorps op te richten, zijn voorbeelden van het gevoerde rekruteringsbeleid, cruciaal in de strijd tegen de internationale drugscriminaliteit.”

Minister van Justitie Paul Van Tigchelt onderstreepte dat de georganiseerde misdaad meer dan ooit klappen toegediend krijgt: “In 2023 hebben de rechtbanken voor 4 707 jaar gevangenisstraf uitgesproken na onderzoeken door de Federale Gerechtelijke Politie. Zo’n 45% hiervan, 2 130 jaar, gaat om veroordelingen voor druggerelateerde feiten. Veel van deze dossiers zijn gestart in 2021 met de kraak van het cryptofoonnetwerk Sky ECC. We raken de criminele organisaties ook steeds meer waar het echt pijn doet. In 2023 werd 213 670 000 euro crimineel geld inbeslaggenomen tijdens lopende onderzoeken. Dankzij het werk van de Federale Politie slagen we er steeds beter in om de ruggengraat van de georganiseerde misdaad te breken.”

De Federale Politie als werkgever en als rekruteerder

Op 31 december 2023 telde de Federale Politie 13 909 medewerkers, bestaande uit 10 530 politieambtenaren en 3 379 burgerpersoneelsleden. Dat zijn 4 292 vrouwen en 9 617 mannen, wat een toename van 1,47% in het aantal vrouwen betekent.

De Federale Politie staat in voor de rekrutering en selectie van medewerkers voor zowel de Lokale als de Federale Politie. Het afgelopen jaar slaagden 1 619 kandidaten voor de selectieproeven voor inspecteur bij de Geïntegreerde Politie. Aan Nederlandstalige kant slaagde 26,78% en aan Franstalige kant 21,84%. 1 043 aspirant-inspecteurs begonnen in 2023 aan hun basisopleiding in een van de politiescholen. Er werden vorig jaar ook 869 burgerpersoneelsleden aangeworven, waarvan 204 voor de Federale Politie en 665 voor de Lokale Politie.  

De rekruteringswebsite www.jobpol.be werd in 2023 maar liefst 1 433 055 keer bezocht.

Om haar rekruteringsinspanningen te versterken, breidde de Federale Politie haar netwerk van contactpunten voor rekrutering aanzienlijk uit. Deze contactpunten zijn collega’s die het politieberoep actief promoten en geïnteresseerde kandidaten kunnen begeleiden, wat de slaagkansen bij de selectieproeven verhoogt. In 2023 waren er 2 800 contactpunten voor rekrutering, vergeleken met 1 600 in 2022.

Het voorbije jaar werd de opleiding voor hoofdinspecteurs met bijzondere specialisatie vernieuwd, waardoor deze politieambtenaren nu gerichter worden opgeleid en sneller operationeel kunnen zijn. Externe aanwervingen vinden plaats op basis van specifieke diploma's in de domeinen ICT, EcoFin (economische en financiële richtingen), labo of maatschappelijk werk, en dit zowel bij de Lokale als bij de Federale Politie. 48 aspirant-hoofdinspecteurs met bijzondere specialisatie startten hun opleiding om nadien aan de slag te gaan bij de Federale Politie. 49 aspirant-hoofdinspecteurs met bijzondere specialisatie startten hun opleiding voor een functie binnen de Lokale Politie.

Alle eenheden strijden mee tegen de georganiseerde criminaliteit

Afgelopen jaar bleef de strijd tegen georganiseerde criminaliteit een topprioriteit voor de Federale Politie. Deze inspanningen worden nu meer dan ooit op een transversale wijze uitgevoerd, waarbij zo goed als alle eenheden betrokken zijn. Er wordt intensief ingezet op een gecoördineerde, integrale en internationale aanpak van criminele organisaties, met als doel meer efficiëntie en meer resultaten. 

Onderzoeken

Allereerst zijn er de onderzoeken die gevoerd worden door de Federale Gerechtelijke Politie.  

In 2023 werden maar liefst 4 087 nieuwe onderzoeken opgestart, onder meer gericht tegen de georganiseerde criminaliteit. Er werd in totaal 213 670 598 euro in beslag genomen in lopende onderzoeken en er werden 135 verborgen ruimtes in voertuigen ontdekt, met daarin onder andere 2,3 ton cocaïne.  

24,6% van de onderzoekscapaciteit ging vorig jaar naar dossiers met betrekking tot georganiseerde drugscriminaliteit. Daarnaast werd ook heel wat capaciteit besteed aan onderzoeken naar geweldsdelicten, witwaspraktijken, mensenhandel en -smokkel, economische en financiële misdrijven, diefstallen en terrorisme.

De Computer Crime Units (CCU) van de Federale Gerechtelijke Politie startten vorig jaar 210 cybercrime-onderzoeken op, bijvoorbeeld naar phishing of ransomware. De CCU's bieden ook steun in andere onderzoeken, zoals bij het uitlezen van gegevens van mobiele telefoons en laptops.

Afgelopen jaar richtte de Federale Politie ook het Observatorium Georganiseerde Criminaliteit op, met als doel een belangrijk instrument te worden in de strijd tegen criminele organisaties. Het Observatorium brengt de activiteiten van deze organisaties in kaart, evenals hun omvang, de dreiging die zij vormen en hun destabiliserend effect op de maatschappij. Het Observatorium streeft ernaar een actueel en dynamisch beeld op te maken van de georganiseerde en zware criminaliteit in België. 

Veroordelingen

De onderzoeken van de Federale Gerechtelijke Politie resulteerden in talrijke veroordelingen door de rechtbank. Er werd in totaal 4 707 jaar gevangenisstraf opgelegd als gevolg van deze onderzoeken, waarvan 2 130 jaar voor druggerelateerde feiten, wat overeenkomt met 45%. 

Gespecialiseerde steun bij onderzoeken

De Federale Gerechtelijke Politie levert ook gespecialiseerde steun in onderzoeken van zowel de Lokale als de Federale Politie.  

De experten van de Technische en Wetenschappelijke Politie voerden 24 494 interventies uit op het gebied van Crime Scene Investigation (CSI), voornamelijk afstappingen ter plaatse voor sporenonderzoek. De experten van de Forensische Politie Laboratoria (FPL) stelden 8 304 hits van sporen vast. Dat leidde tot de identificatie van 3 990 verdachten.

De Speciale Eenheden (DSU) voerden 4 990 opdrachten uit, waaronder 1 123 observaties en 145 versterkte huiszoekingen.

Het Fugitive Active Search Team (FAST) opende 194 dossiers, wat leidde tot 44 (internationale) arrestaties van in België veroordeelde criminelen of verdachten.

Logistieke ondersteuning

De Directie van de Logistiek (DRL) beheert een uitgebreid scala aan producten ter ondersteuning van de politiediensten op het terrein. In 2023 werden onder meer 15 422 drugstesten, 37 750 DNA-testen en 2 036 sets voor het nemen van vingerafdrukken verdeeld onder de entiteiten van de Federale Politie.

Verschillende eenheden van de Federale Politie konden in het voorbije jaar ook een aantal nieuwe voertuigen in gebruik nemen. Er werden 496 nieuwe voertuigen in dienst gesteld, dit betekent een vernieuwing van bijna 13% van het totale voertuigenpark.

Gespecialiseerde steun van de Algemene directie bestuurlijke politie

De bestuurlijke politie zet zich met verschillende eenheden en op diverse fronten in om de georganiseerde criminaliteit te bestrijden.

Zo verleent de Directie hondensteun (DACH) gespecialiseerde steun tijdens controleacties van zowel de Lokale als de Federale Politie en in het kader van gerechtelijke onderzoeken, bijvoorbeeld bij huiszoekingen. Het voorbije jaar voerde de directie 7 595 verschillende opdrachten uit. Dankzij de scherpe reukzin van de honden werden 1 ton cocaïne en 13 kilo heroïne ontdekt. Bovendien wisten de honden 921 000 euro en 10 400 Britse pond op te sporen.

Naast haar rol in ordehandhaving, civiele bescherming en verkeersveiligheid, vliegt de Directie luchtsteun (DAFA) ook uit voor gerechtelijke opdrachten. In totaal registreerden de helikopters van DAFA 1 236 vlieguren.

Gespecialiseerde bescherming

Voor een aantal personen zijn er preventief specifieke beschermingsmaatregelen van kracht, onder andere in het kader van dreiging vanuit criminele organisaties. De Directie bescherming (DAP) staat in voor de close protection van zowel Belgen als buitenlandse bezoekers (bijvoorbeeld bij internationale toppen). Afgelopen jaar werden 3 464 VIP-opdrachten uitgevoerd, dat zijn er bijna 10 per dag. 

Gespecialiseerde politiezorg in eerste lijn

De bijdrage van de Scheepvaartpolitie aan de bestrijding van criminele organisaties vertaalt zich allereerst in de oprichting van het Havenbeveiligingskorps in de haven van Antwerpen en daarnaast ook in een aantal cijfers. Vorig jaar verrichte de eenheid 157 druggerelateerde arrestaties, 150 in de haven van Antwerpen en 7 in de haven van Gent. Het technisch steunteam van de Scheepvaartpolitie voerde 1 213 drugsswabs uit, waarvan er 331 positief testten op sporen van drugs. Met de X-Ray scanner werden 4 695 vrachtladingen gecontroleerd in de strijd tegen mensensmokkel en mensenhandel.  

De Wegpolitie en de Spoorwegpolitie organiseren regelmatig (internationale) controleacties gericht op onder meer drugsmokkelnetwerken en rondtrekkende daderbendes. In 2023 vond 5 keer een meerdaagse Etoile-actie tegen drugsdistributienetwerken plaats. Er werden 150 internationale treinpatrouilles gehouden. Deze acties zijn cruciaal in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit.

Grenscontrole

Grenscontrole speelt een belangrijke rol in veel veiligheidsdomeinen, van terrorisme over mensensmokkel en diefstallen tot drugstrafiek.  

De meeste controles vinden plaats aan de grenzen in onze luchthavens. Tijdens het voorbije jaar controleerde de Luchtvaartpolitie 9 728 765 personen aan de grens. 11 personen werden hierbij aangehouden voor mensensmokkel en 1 849 personen zonder geldige documenten werden vanop de luchthaven teruggestuurd. Daarnaast stond de Luchtvaartpolitie ook in voor de repatriëring van 2 607 personen die zich illegaal op Belgisch grondgebied bevonden.

Ook aan andere EU-buitengrenzen in ons land werd gecontroleerd. De Spoorwegpolitie controleerde 1 672 000 personen in de Eurostarterminal in Brussel-Zuid. De Scheepvaartpolitie controleerde 1 224 993 personen aan de grenzen in de zeehavens.  

Daarnaast detacheert de Federale Politie medewerkers naar Frontex, het Europese grens- en kustwachtagenschap. Deze collega’s werkten vorig jaar 14 745 uur aan grensgerelateerde opdrachten aan de buitengrenzen van de Europese Unie. 

Internationale politiesamenwerking

Internationale politiesamenwerking is belangrijker dan ooit in de strijd tegen internationale criminele organisaties. De Directie van de internationale politiesamenwerking verzorgt de meeste internationale contacten voor de Geïntegreerde Politie.

Alle internationale informatie-uitwisseling wordt beheerd door het Single Point of Operational Contact (SPOC). Het gaat onder meer om berichten in het kader van onderzoeken, openbare orde en veiligheid, internationale signaleringen van gestolen voertuigen of vermiste personen en verzoeken om iemand te controleren of lokaliseren. In 2023 werden 573 000 berichten komende van of bestemd voor Belgische politiediensten verwerkt door het SPOC.

Daarnaast trad het nieuwe Benelux-Politieverdrag in werking. Het verdrag bevat twee belangrijke vernieuwingen: de mogelijkheden voor grensoverschrijdende operaties, zoals achtervolgingen, zijn uitgebreid en de uitwisseling van informatie is verbeterd.

En afgelopen jaar sloot de Federale Politie Memorandums of Understanding met Ecuador en Argentinië af. Deze internationale samenwerkingsakkoorden zorgen voor een versterking van de politionele informatie-uitwisseling en een vlottere uitvoering van internationale rechtshulpverzoeken, waardoor het makkelijker wordt om de criminele drugsnetwerken te ontmantelen. 

Bestuurlijke aanpak van criminele organisaties 

De bestuurlijke aanpak van de georganiseerde criminaliteit wint steeds meer aan belang. Sinds 2023 is er een Arrondissementeel Informatie- en Expertisecentrum (ARIEC) in élk arrondissement, voordien was dat enkel in Namen, Limburg en Antwerpen.  

Het ARIEC hanteert een proactieve bestuurlijke aanpak van criminaliteit. Zo kunnen bijvoorbeeld witwaspraktijken vroegtijdig gestopt worden door een zaak te sluiten, zonder dat er eerst een gerechtelijke beslissing moet zijn. Het ARIEC werkt nauw samen met de Lokale Politie, bestuurlijke overheden, socio-economische inspectiediensten en gerechtelijke overheden.

Een greep uit de andere onderwerpen in het jaarverslag

In het jaarverslag 2023 van de Federale Politie komt een brede waaier van activiteiten en resultaten aan bod.

Zo nam het assisenproces rond de terreuraanslagen van maart 2016 in Brussel en Zaventem een groot deel van het jaar 2023 in beslag. Per zittingsdag stonden 105 medewerkers van de Federale Politie in voor onder andere de overbrenging van beschuldigden en de beveiliging van het gebouw in samenwerking met de politiezone Brussel HOOFDSTAD Elsene, die daarover de leiding had.

Openbare ordehandhaving is een ander thema dat in 2023 vaak aanwezig was. Naast de Lokale Politie, kunnen ook verschillende eenheden van de Federale Politie ingeschakeld worden voor het genegotieerd beheer van de openbare ruimte. Belangrijke spelers zijn onder meer de Directie van de operaties inzake bestuurlijke politie, de gedeconcentreerde coördinatie- en steundirecties en de Directie openbare veiligheid (DAS) die onder andere gespecialiseerde steun aanbiedt. In 2023 verrichtte deze directie 630 opdrachten met sproeiwagens, 419 opdrachten met gepantserde interventievoertuigen en 133 opdrachten door de teams EVIDENCE die bewijselementen verzamelen, voornamelijk aan de hand van videobeelden. In 2023 volgden maar liefst 2 237 lokale en federale politiemedewerkers een opleiding ‘genegotieerd beheer van de openbare ruimte’ in de Nationale Politieschool (ANPA) of in één van de provinciale politiescholen.

Tot slot werd in 2023 ook op verkeersveiligheid opnieuw sterk ingezet. De Federale Politie stelde volgende inbreuken vast: 3 565 inbreuken ‘rijden onder invloed van alcohol’, 1 123 inbreuken ‘rijden onder invloed van drugs’, 4 445 inbreuken ‘niet dragen van de gordel’ en ‘kinderzitje’ en 14 158 inbreuken ‘afleiding achter het stuur’ (voornamelijk gsm-gebruik).

Het volledige jaarverslag inkijken?

Het jaarverslag 2023 van de Federale Politie werd op 15 februari 2024 gepubliceerd op jaarverslag.federalepolitie.be.