Videoverhoor bij seksueel geweld helpt om daders te veroordelen!

De strijd tegen seksueel geweld wordt door justitie en politie op alle fronten gevoerd. Eén van de manieren om dit beter te bestrijden is door videoverhoor toe te passen. Het gebruik van videoverhoor bij minderjarigen of meerderjarige kwetsbare personen helpt om tot meer veroordelingen te komen voor seksueel geweld. Daarom wil justitie hier meer gebruik van maken. Een nieuwe omzendbrief geeft hiertoe de instructies. De nieuwe zorgcentra na seksueel geweld zullen ook uitgerust worden met videoverhoorcapaciteit. Naast seksueel geweld zal het videoverhoor nu ook meer gebruikt worden voor andere misdrijven.

Sinds het begin van deze legislatuur maakt de regering van de strijd tegen seksueel geweld een absolute prioriteit. Want al te vaak zijn meisjes en vrouwen in ons land het slachtoffer van seksueel geweld. Zo komt er een nieuw seksueel strafrecht met onder meer zwaardere straffen voor verkrachting en misbruik van kinderen. Daarnaast werken we ook aan het verhogen van het aantal veroordelingen. Bij seksueel geweld is er vaak een probleem van bewijsvoering. Er is dikwijls sprake van woord tegen woord. Het woord van het slachtoffer tegen dat van de verdachte. Slechts 10% van de aangiftes van verkrachting leidt tot een effectieve veroordeling. Daarom zetten we in op nieuwe technieken om het aantal veroordelingen te verhogen. Dat doen we bijvoorbeeld met het succesvol Code 37-project in Antwerpen waarbij via wetenschappelijk onderbouwd sporenonderzoek het aantal veroordelingen werd verdubbeld. Die aanpak breiden we uit naar het ganse land. Ook betere verhoortechnieken vergroten de kans om daders te vatten en te veroordelen. Bij het verhoor van minderjarigen past politie en justitie reeds verschillende jaren de Techniek Audiovisueel verhoor Minderjarigen (TAM-verhoor) toe.

Videoverhoor

Door het verhoor op te nemen kan een psycholoog-deskundige het verhoor nadien bestuderen. Het verslag van deze deskundige is een belangrijk bewijselement voor een rechter. We weten ook dat verdachten die geconfronteerd worden met de beelden van een videoverhoor sneller tot bekentenissen overgaan. De kwaliteit van het bewijs is ook hoger dan een uitgeschreven verhoor. Er zijn bepaalde emoties te zien en de manier waarop de feiten worden verteld, kunnen meegenomen worden in de beoordeling van de zaak door de rechter. Het videoverhoor komt de bewijsvoering van de zaak dus ten goede. Het slachtoffer kan steeds terugvallen op een initieel verhoor dat werd opgenomen. We krijgen dus een getrouwe weergave van een eerste verhoor en dat is belangrijk voor de vaststelling van de feiten. Het videoverhoor wordt afgenomen door inspecteurs die specifieke technieken hebben aangeleerd zodat zij ook bij heel jonge kinderen of meerderjarige kwetsbare personen een verhoor kunnen afnemen en de nodige informatie kunnen verzamelen.

Slachtoffer centraal

Het videoverhoor van een minderjarige vermijdt een nieuw trauma doordat het slachtoffer niet steeds opnieuw hetzelfde verhaal bij verschillende instanties moet herhalen, men kan gewoon de opname herbekijken. Door een verhoor op te nemen vermijden we secundaire victimisatie. We vermijden niet alleen een herhaling van het traumatiserende relaas voor het slachtoffer maar ook de mogelijke confrontatie tussen slachtoffer en dader. Men kan de dader confronteren met de beelden van het videoverhoor.

De videoverhoorlokalen worden op een specifieke manier ingericht. De ruimtes zijn steeds sober zodat ze weinig afleiding veroorzaken bij minderjarigen. Er is steeds een verhoorruimte en een aparte regiekamer.

Gespecialiseerde techniek

Het videoverhoor wordt afgenomen door professionele en daartoe speciaal opgeleide inspecteurs. In het videoverhoor houden de verhoorders rekening met de maturiteit en het cognitief ontwikkelingsniveau van het kind of de kwetsbare persoon. De techniek wordt nationaal toegepast, door alle politiezones.

De sectie TAM van de Dienst Gedragswetenschappen van de Federale Politie beheert momenteel 35 videoverhoorlokalen, verspreid in België en er is één mobiele kit om een verhoor op locatie mogelijk te maken. Ook een 75-tal lokale politiezones hebben geïnvesteerd in een eigen videoverhoorlokaal en jaarlijks worden ongeveer 6.000 videoverhoren afgenomen. Er zijn op dit moment 723 politieagenten in België die de opleiding hebben gevolgd en dus een videoverhoor mogen afnemen.

In 2020 werden 5.206 videoverhoren afgenomen:

• 3.054 videoverhoren of 55% waren gelinkt aan feiten van voyeurisme, aanranding van de eerbaarheid of verkrachting;
• 1.528 videoverhoren of 28% waren gelinkt aan opzettelijke slagen en verwondingen;
• 134 videoverhoren of 2,5% waren gelinkt aan openbare zedenschennis en beelden van seksueel misbruik;
• Er werden twee keer zoveel meisjes als jongens verhoord.

4.259 personen of 81% waren slachtoffers en 390 personen of 7% waren getuigen.

Meerderjarige kwetsbare personen

Het videoverhoor is verplicht bij minderjarige slachtoffers van seksuele misdrijven. Nu de techniek zeer goede resultaten geeft, gaan vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne, minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden, het College van procureurs-generaal en de Politie het videoverhoor nog breder inzetten. Midden oktober werd hierover een nieuwe gemeenschappelijke omzendbrief van kracht.

Naast minderjarigen zal het videoverhoor nu veel vaker gebruikt worden voor meerderjarige kwetsbare personen. Dit kan een meerderjarig slachtoffer of een getuige zijn die kwetsbaar is omwille van de fysieke of psychische impact van de feiten of op grond van de persoonlijkheid, maturiteitsgraad, psychisch evenwicht of leeftijd van de betrokkene.

Voortaan zal deze techniek ook veel vaker toegepast voor misdrijven zoals gijzeling, pooierschap, mensenhandel, mensensmokkel, openbare zedenschennis, kindermishandeling, kinderontvoering.

In de zorgcentra na seksueel geweld in Gent, Brussel en Luik worden nu al verhoren opgenomen door zedeninspecteurs. De nieuwe zorgcentra na seksueel geweld die openen in Antwerpen, Charleroi, Leuven, Roeselare en Genk zullen uitgerust zijn met een specifiek videoverhoorlokaal. Minderjarige of kwetsbare volwassenen die binnenkomen bij de zorgcentra zullen dus een videoverhoor kunnen afleggen.

Op dinsdag 26 oktober brachten minister van Justitie Vincent Van Quickenborne en de directeur van de technische en wetenschappelijke politie, Sabien Gauquie, een bezoek aan de politiezone Geraardsbergen/Lierde. Zij beschikken over een eigen ontvangstruimte, verhoorlokaal en regieruimte om videoverhoren van slachtoffers en getuigen af te nemen. De dienst Jeugd & Gezin van de zone Geraardsbergen/Lierde heeft ook twee TAM-verhoorders die een intensieve opleiding hebben gevolgd met een jarenlange ervaring.

Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie: “Politie en justitie bestrijden seksueel geweld op alle fronten. Dit doen we door te zorgen voor meer aangiftes, strengere straffen en meer veroordelingen. Het videoverhoor is een belangrijke tool om meer bewijsmateriaal te verzamelen en daarom gaan we die meer en breder inzetten. Ook in de zorgcentra na seksueel geweld wordt dit voorzien. Deze krachtige techniek zullen we nu ook nog meer inzetten bij verschillende misdrijven waarbij kwetsbare personen of minderjarigen het slachtoffer zijn.”

Sabien Gauquie, directrice technische en wetenschappelijke politie van de Federale Gerechtelijke Politie: “Met als centraal uitgangspunt het belang van het kind hebben we in België twintig jaar geleden een uniek concept uitgewerkt om minderjarige slachtoffers en getuigen audiovisueel te verhoren. Nu, twintig jaar later en heel wat ervaring en inzichten rijker, is deze methode nog meer verfijnd en op punt gesteld. TAM is uitgegroeid tot een vaststaande waarde bij justitie en politie, mede dankzij het kwalitatief hoogstaande werk van alle actoren: verhoorders, onderzoekers, docenten, coördinatoren en leden van DJT/Gedragswetenschappen.”

Patrice De Mets, korpschef politiezone Geraardsbergen/Lierde: “Hoe jong een kind ook is, toch kan het slachtoffer of getuige zijn van een misdrijf. Vaak is men echter bang om aangifte te doen omdat men vreest voor een al te grote impact. Wij willen slachtoffers ertoe aanzetten om toch hun verhaal te komen doen. Zij moeten weten dat alles gebeurt in een veilige cocon, ver weg van de steriele verhoorlokalen én door gespecialiseerde politieambtenaren die alles in staat stellen om het traumatiserend effect en eventuele secundaire victimisering te voorkomen bij het slachtoffer."