Het mobiel stalkingsalarm in de strijd tegen partnergeweld

Waarom werd het ingevoerd?

Partnergeweld is al jaren een aandachtspunt van de federale overheid. Het wordt omschreven als "Iedere vorm van fysiek, seksueel, psychisch of economisch geweld tussen echtgenoten of personen die samenwonen of samengewoond hebben en tussen wie een duurzame affectieve en seksuele band bestaat of heeft bestaan" (1).

Volgens FOD Binnenlandse Zaken registreert de politie jaarlijks meer dan 20.000 aangiftes van belaging. Meestal zijn vrouwen het slachtoffer, maar soms ook mannen. De meerderheid van de aangiftes van belaging gaat over ex-partners die de relatie willen verderzetten of die verhaal willen halen bij de ander. Vaak wordt fysiek geweld gebruikt (2).

Wat is een mobiel stalkingsalarm?

Het mobiel stalkingsalarm zelf is geïntegreerd in de 112-app gecombineerd met een draagbare alarmknop. Deze knop is via bluetooth verbonden met de smartphone van het slachtoffer. Het slachtoffer kan dit dus makkelijk verbergen in bijvoorbeeld de handtas of broekzak en heeft dit ten allen tijde op zak.

De plaatsing van een mobiel stalkingsalarm blijft in de eerste plaats een beveiligingsmaatregel, geen onderzoeksdaad. Er wordt een snelle reactie van de politie gegarandeerd met één druk op de knop. Hierdoor kan het slachtoffer zich met een gerust hart in het openbaar begeven.

Opstart project

De politiezone Gent was pilootzone voor wat betreft de eerste installatie van een mobiel stalkingsalarm. Het project ging van start in 2019 en na evaluatie werd het verder uitgerold in zowel Oost -en West-Vlaanderen. In het totaal zijn er nu ongeveer 500 alarmknoppen beschikbaar in beide provincies.

Ondertussen werd het mobiel alarm ook in gebruik genomen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zowel Limburg, Antwerpen en Luik zullen de komende maanden volgen. De bedoeling is dat elke politiezone in het land gebruik maakt van dit systeem. Dit werd besloten door de bevoegde ministers en vastgelegd in een nationale omzendbrief (3).

Initiatief tot installatie van het stalkingsalarm

In iedere politiezone wordt een referentieambtenaar aangeduid die de opvolging en algemene coördinatie van de installatie van het alarm voor zijn rekening neemt.

De vraag om een stalkingalarm te plaatsen kan uitgaan van het slachtoffer zelf, de politie, de parketmagistraat of derden. Het is steeds het openbaar ministerie dat de eindbeslissing neemt tot installatie: dit gebeurt in overleg met de politie en na beoordeling van de verschillende gevaarsindicatoren ten aanzien van het slachtoffer. Essentieel is het levensbedreigend karakter van de stalking.

Er zijn logischerwijze enkele voorwaarden (3) waaraan dient voldaan te worden vooraleer men kan overgaan tot het plaatsen van een mobiel stalkingsalarm:

• Het slachtoffer wordt belaagd binnen een intrafamiliale context en bevindt zich in een levensbedreigende situatie. Het begrip intrafamiliale context dient ruim geïnterpreteerd te worden en beperkt zich niet enkel tot zuiver (ex-)partnergeweld. Het mobiel stalkingsalarm kan en mag eveneens aangewend worden bij levensbedreigende belaging in een eergerelateerde context, belaging tussen broers of zussen of bij tekenen van oudermis(be)handeling door kinderen of kleinkinderen.
• Het slachtoffer moet wonen of verblijven binnen een politiezone waarin het mobiel stalkingsalarm werd uitgerold.
• De relatie tussen slachtoffer en verdachte moet definitief beëindigd zijn, minstens moet duidelijk zijn dat het slachtoffer geen verder contact meer met de verdachte wil.
• Behalve in het kader van de omgangsregeling voor ev. gemeenschappelijke kinderen mag er geen vrijwillig contact meer zijn tussen slachtoffer en verdachte.
• Het slachtoffer is bereid om bij elk nieuw feit klacht neer te leggen.
• Het slachtoffer is bereid de gebruikersovereenkomst verbonden aan het mobiel stalkingsalarm te ondertekenen en de richtlijnen vervat in deze overeenkomst nauwgezet op te volgen.
  
   

De politionele tussenkomst

Bij het indrukken van de knop wordt de noodcentrale automatisch gealarmeerd. Dit gebeurt wanneer het slachtoffer in gevaar verkeert, zich onveilig voelt en op de knop drukt. Ook de locatie wordt verzonden, zodat de politie onmiddellijk weet waar ze moet tussenkomen. Zij begeven zich spoedig ter plaatse zonder dat de dader argwaan krijgt. Bovendien heeft het slachtoffer hierdoor een verhoogd gevoel van veiligheid.

De tussenkomende interventieploeg wordt meteen in kennis gesteld van de bijzondere omstandigheden van haar interventie (context, antecedenten, persoonlijkheid van de dader en eventueel bezit van wapens) waardoor de tussenkomst efficiënter kan verlopen.

De meldkamer blijft ondertussen in contact met de beschermde persoon, het apparaat wordt rechtstreeks gelokaliseerd en het gesprek wordt opgenomen.

Door deze beveiligingsmaatregel tracht justitie een antwoord te bieden op de zeer actuele problematiek van partnergeweld en intrafamiliaal geweld. Het project valt in goeie aarde: in meer en meer provincies stelt men het mobiel stalkingsalarm ter beschikking.