Mogen dove en slechthorende personen met de auto rijden?

Enkel bestuurders met een geldig rijbewijs, en een passende verzekering, mogen met de auto rijden. Maar kan een dove of slechthorende persoon een rijbewijs halen en zich veilig in het verkeer begeven?

Het korte antwoord is “ja.” Mensen met een auditieve beperking gebruiken doorgaans hun andere zintuigen op een meer efficiënte manier, waardoor het eventuele nadeel gecompenseerd wordt. Dit neemt niet weg dat ook gezondheidsaspecten een impact hebben op het behalen van een rijbewijs. Iemand die slechtziend is, kan slechts onder zeer strikte voorwaarden een ‘medische goedkeuring’ krijgen om met de wagen te rijden. Voor het gehoor zijn er geen wettelijk bepaalde medische criteria. En eigenlijk hoeft dat niet te verbazen, aangezien het gros van de informatie die je verwerkt in het verkeer visueel van aard is. Er is geen verhoogd ongevalsrisico door gehoorstoornissen.

Rijbewijs behalen

Slechthorende of dove mensen kunnen minder of zelfs helemaal geen gebruik maken van de verbale vormen van lesgeven of uitleg krijgen. Het aanbod en de mogelijkheden zijn voor hen dus beperkter in vergelijking met hun goedhorende collega-leerlingen. Het belang van verbale communicatie tijdens zowel de praktische oplieding als tijdens het examineren mag niet onderschat worden.

Ook bij het leren rijden speelt dit een rol: wat een goedhorende leerling hoort moet de slechthorende of dove leerling ‘zien’ door bijvoorbeeld te liplezen of gebruik te maken van gebaren- of geschreven taal. Maar met deze communicatie moet de leerling de blik van de weg afwenden, wat een zeker gevaar inhoudt. Hetzelfde geldt tijdens het examen. Er zijn wel creatieve oplossingen te bedenken, bijvoorbeeld met lichte aanrakingen om de richting aan te geven, of boodschappen die via een tablet van de examinator naar een ander medium zichtbaar gemaakt worden, goed en makkelijk zichtbaar voor de leerling. Maar zelfs met deze ‘oplossingen’ is het behalen van een rijbewijs minder eenvoudig dan voor goedhorende leerlingen.

Code op rijbewijs

Er bestaan codes die op het rijbewijs genoteerd worden om bepaalde medische gegevens of voorwaarden aan te duiden. Zo zijn er codes voor slechtzienden. De code 02 (gehoorprothese/hulp communicatie verplicht) wordt echter zelden gebruikt. Ze wordt enkel toegepast in zeer specifieke gevallen waarin het wél belangrijk is voldoende te horen, zoals een buschauffeur die een minimum aan verbale communicatie moet kunnen uitvoeren, of een vrachtwagenchauffeur die vaak moet maneuvreren op een plek weer heel veel mensen zijn en die verbaal moet bijgestaan worden door omstaanders. De medische goedkeuring hangt dus af van de omstandigheden waarin het rijbewijs gebruikt wordt.

Limited Hearing

Doven en slechthorenden die aan het verkeer deelnemen hoeven dat niet kenbaar te maken. Toch bestaan er bordjes en stickers met het ‘limited hearing’ symbool die doven en slechthorenden kunnen gebruiken. Het gebruik is een keuze, geen verplichting. Zie je iemand in het verkeer met het Limited Hearing bordje, zichtbaarheidshesje of een sticker? Bijvoorbeeld op de achterkant van een fiets of op de rug van een jogger? Dan is het goed  om te weten dat je te maken hebt met een slechthorende of dove weggebruiker.

Goed om te weten:

• (Extra) hard toeteren, roepen of bellen met de fietsbel meestal geen effect heeft. Zeker niet als je deze persoon van achteren nadert en er dus geen oogcontact is. Let op: er zijn ook slechthorenden die overgevoelig zijn voor geluiden. Zij horen soms nog wel geluiden in het verkeer en kunnen juist heel erg schrikken van aanhoudend getoeter vlakbij. 
• Slechthorende en dove fietsers horen moeilijk of helemaal niet uit welke richting een auto nadert. Dus als deze persoon je niet ziet aankomen, houdt er dan rekening mee dat hij/zij niet weet waar je vandaan komt.

Wat kun je wél doen?

• Wil je iemand met het Limited Hearing symbool aanspreken of benaderen? Zorg dan eerst voor oogcontact. Probeer de aandacht te trekken bijv. met zwaaien. Of zie je dat een fietser een achteruitkijkspiegel heeft? Dan kan het ook helpen om een lichtsignaal te zenden voor het inhalen. 
• Wil je als automobilist, scooter of wielrenner iemand met het Limited Hearing symbool van achteren passeren? Beoordeel dan eerst of er voldoende ruimte is om de weggebruiker met voldoende ruimte te passeren zonder dat er schrikreacties ontstaan. Is de weg te smal? Zorg dan eerst dat je oogcontact krijgt (zie punt 1) of blijft afstand houden bij het volgen tot de weg zich verbreed. Biedt de situatie voldoende wel ruimte om te passeren? Dan is het algemene advies om voldoende ruimte te houden bij passeren om schrikreacties en eventuele botsingen te voorkomen.

Tot slot: groeten met de duim omhoog waarderen de gebruikers van het bordje veelal. Zo geef je aan hun inzet om zichtbaar te zijn met hun gehoorbeperking te waarderen.

Bron: Vias institute en worldwidevisible.com